Dış dünya ile iletişime geçen bebekler, evin farklı alanlarını keşfetmeye başlarlar. Emekleme ve ilk yürüme zamanı gelene kadar bebeklik çağında olduğu için evde tehlike arz edecek herhangi bir olayla karşılaşmazlar. Devamlı kucakta taşınan, sadece gıda alımını ve altını değiştirmeyi görev edinmiş olan anneler için artık farklı bir dönem başlayacaktır. Çocuğunuzun hareketlenmeye başladığı anlarda onu hem tehlikelerden korumalı hem de onun gelişimini sağlamak için önündeki engelleri kaldırmalısınız.
Mutfak küçük yaşlardan beri çocukların ilgisini çeken bir alandır. Oradaki hareketlilik ve birçok mutfak eşyaları emeklemeye başladığı andan itibaren ilgi odağı halini alacaktır. Hele ki yeni yürümeye başlayan çocuklar bazı çekmecelere ulaşabilecek ve içinde bulunan mutfak gereçlerini dışarıya çıkaracaktır. Onların çıkarmış olduğu sesler ve çok fazla malzeme görmüş olması onu heyecanlandıracaktır. Her seferinde çekmecenin içindekiler dışarı çıkacak ve siz tekrar onları yerleştirmeye çalışacaksınız. Mutfak alt dolapları açılacak ve tencere, tavalar halıların üzerinde duracaktır. Bu manzara ile sıklıkla karşılaşacağınızı unutmamalısınız.
Bu Durumda Onun Güvenliği ve Gelişimi İçin Ne Yapmalısınız?
Böyle bir manzara ile karşılaşan anneler, haliyle mutfağın dağınık olmasını görmek istemedikleri için; çocuğu oradan uzaklaştırmak isterler. Kucağına alarak diğer odaya götürürler. Ama aklı hala mutfakta olan çocuk, bulduğu ilk fırsatta yine oraya gidecektir. Siz ne kadar engellemeye çalışsanız da yasakların daha ilgi çekici olduğunu da unutmamalısınız. Ne yapmalısınız? Çocuğunuzun önüne set kurmak yerine; onun ulaşabileceği dolap ve çekmecelerde bulunan mutfak eşyalarını en aza indirgemeyi düşünebilirsiniz. Özellikle ona zarar vermeyecek malzemeleri o bölümlere yerleştirmeyi deneyebilirsiniz. Kesici, delici ve ağır olan malzemeleri onun ulaşamayacağı diğer bölümlere yerleştirebilirsiniz.
Çocuğunuz ulaşabildiği bölümleri açınca karşısına çıkan malzemeleri boşaltmasına ve dağıtmasına izin vererek onun hoşuna giden uğraşısına engel olmamalısınız. Mutfak her yaştaki çocuklar için öğrenme alanıdır. El becerileri, dikkat, sosyal beceriler, kavram, kendine güven, sabır ve hayal gücünü geliştirme mutfakta başlar. Bırakın çocuğunuz ilk yaşlardan itibaren bütün becerilerini mutfakta size göstersin. Kendini geliştirsin. Ürünleri ayırt etme, renkleri keşfetme, eline alarak tanıma, hatta ağzına sokarak deneme yapabilsin. O yüzden kendine zarar verecek olan malzemelerden onu korumak sizin alacağınız önlemler arasındadır. Geri kalanını o kendisi zaten başaracaktır.
Evimizin dağılması, mutfağımızın kirlenmesi gibi durumlara engel olarak onun ilerideki gelişimine de engel oluruz. ‘Okula başlayınca her şeyi öğrenecek nasıl olsa’ ya da ‘büyüyünce öğrenir’ düşünceleri ile ötelenen çocuk, gelişiminin ilk adımlarının evde olması gerektiğini unutmamalısınız. Kreş ya da okul yaşına gelene kadar çocukların ilk okulları mutfaktır! Orada el becerilerini geliştirirler. Merak duygularını giderirler. Odaklanma ve bir işi başarma yetilerini artırırlar. Bütün bunlar okul çağına gelen çocuklarınızın daha aktif, daha becerili ve daha insan ilişkilerinin artmasını sağlayacaktır. Bu durum size ve çocuğunuza ilerleyen yaşamında faydalı olacaktır.
Mutfakta Yaparak Öğrenme
En etkili ve akılda kalan öğrenmenin yaparak öğrenme olduğunu unutmamalısınız. Beş duyu organının yaparak öğrenmede hepsi aktif hale gelmektedir. Çocuğunuza ne kadar anlatarak öğreteyim çabası içerisine girmiş olsanız da aklında kalmayacaktır. Meyvelerin resimlerini gösterseniz ilgisini çekmeyecektir. Ama onlara dokunmasını, görmesini, koklamasını ve ısırmasını sağlarsanız, bir dahaki denemesinde unutmayacaktır. Lezzetleri tatmak, görsellerini tanımak, kokularından ayırt etmek gibi özellikleri kendisinin keşfetmesinin resmine bakmaktan daha kalıcı olduğunu söylememiz gerekir. En basit örnekle limonun tadına bakan çocuğunuz onu görünce yüzünü buruşturacaktır
Mutfakta Öğrenilen Dil ve Kavram Gelişimi
Pazardan, manavdan, marketten aldığınız meyve ve sebzelerin isimlerini söylemeniz ve göstermeniz onun algılama gücünü artıracaktır. Onların boyutları, şekilleri ve görselleri hafızasına kalıcı olarak yerleşecektir. Sayı sayma becerisini de sebzeler ve meyveler yardımı ile ona kazandırabilirsiniz. Birçok kavramı sözcüklerle kafasına yerleştirecektir. ‘Hadi domatesi keselim, patatesi doğrayalım, elmanın kabuğunu soyalım’ gibi farklı kavramları öğrenmesi onun gelişimine hız kazandıracaktır.
Çocuğunuzun yeni öğrenmeye başladığı konularda, soru sorarak onu bunaltmamanız gerekir. Tanımaya başladığı meyve, sebze ve mutfak gereçlerini öğrenmesini, onları hafızasına yerleştirmesini beklemeli ve ona zaman tanımalısınız. Zaten ilgisini çeken konuları hemen kaptığını da göreceksiniz. Onun farklı becerileri sayesinde ilgi alanını da keşfetmeniz sizin gözlemlemeniz sonucunda oluşacaktır.
Mutfakta Matematik ve Neden Sonuç İlişkilerinin Oluşması
Birçok yemek, börek, kek, kurabiye, tatlı yapan bayanlar, onları yaparken hangi ölçüleri kullanması gerektiğini artık biliyorlardır. Ölçülerde kullandığımız bardak, kaşık, litre, adet gibi ölçü birimleri ile kıvamında ve olması gereken lezzette birçok ürünleri pişirmekteyiz. Çocuğunuzun merak ve algılama gücünün fazlalaştığı dönemde; siz yemek yaparken onun sizi seyretmesini sağlamalısınız. Onun da yapabileceğini vurgulamalısınız. Böylelikle kendine olan güvenlerinin fazlalaşmasını da sağlamış olacaksınız. Kekin içerisine 3 adet yumurta konulması gerektiğini gören çocuğunuzun 1-2-3 sayısı ile karşılaşmış olması ondaki matematik gücünü artıracaktır.
Çocuğunuzun gözlemlemesi için fırındaki böreği ona gösterebilirsiniz. Henüz beyaz olduğunu biraz daha beklenirse kızaracağını söylediğinizde onun gözlem yapma gücü de artıracaksınız.
Sırası ile yapılması gereken yemek pişirme işleminde ardışık sıralamanın önemini görmesini sağlayabilirsiniz. ‘Önce soğan doğranır, sonra salça, daha sonra da patatesleri komalıyız.’ Sıralaması ile yapılması gerekenlerin sırası ile yapılmasının doğru olduğunu ona gösterebilirsiniz.
Pişmekte olan yemeklerin görüntüsünü göstererek, tuzuna baktırarak sorulara yanıt bulmasını sağlayabilirsiniz. ‘Neden bunun suyu fazla, bu neden kızarmış ya da tuzsuz’ gibi durumlarda soru-cevap ilişkisini kurmasına olanak sağlamalısınız.
Mutfakta gördüğü yiyecekleri gözlemlemek, neden-sonuç ilişkilerini ortaya çıkarmak çocuğunuzun mutfakta bulunması ile ilgili bir durumdur. Bütün bu matematiksel kavramların içerisinde çocuğunuza ilk derslerini verebilirsiniz.
Mutfakta Beş Duyunun Gelişimi
Mutfakta bulunan yiyecekleri tanımaya başlayan çocuklar, onları alarak yemek isterler. Bu durumda tatlı, ekşi, acı gibi kavramları da gelişir. Acı biber yiyen bir çocuk bir daha biberi gördüğünde ondan uzak duracaktır. Ne zaman ki biraz büyüdüğünde onun hem acı hem de tatlı cinsi olduğunun farkına varacaktır. Dokunarak kabuğunun sert mi yumuşak mı, düz mü, pütürlü mü olduğunu da fark edebilecektir. Koklayarak onun kokusunu hafızasına yerleştirecektir. Böylelikle beş duyu organı da gelişmiş olacaktır.
Mutfakta El Becerilerinin Gelişimi
Çocuğunuzun pişen bir yemeği karıştırması, fasulye ayıklarken onun da yapması, hamur işlerinde onun da kendince şekiller vermesi, mandalinayı soyması, bir şişenin kapağını açması gibi el becerileri isteyen işleri ona yaptırıyor olmanız; onun gelişimine oldukça faydalı olacaktır. Yapabildiğini fark eden çocuk her defasında daha da fazlasını isteyecektir. Pratik kazanan ve hızlı bir şekilde yaptığı görünce artık onunla yetinmeyecek farklı şeyler öğrenmek için daha istekli olacaktır.
Eskilerin bir tabiri vardır ‘eli kırılsın’ işte buradaki kırılmak gerçek anlamda kırılmak değildir. Yapsın öğrensin el becerileri artsın anlamındadır. Bütün bu işlere eli yatkın olan çocuklar okul hayatlarında daha başarılı olmaktadırlar. Kalem tutmak, kalemtıraş kullanmak, silgi ile yazdığını silmek, teneffüste karnını doyurmak, üzerine dökülen olursa temizlemek, iş eğitimi derslerini sevmek gibi konularda başarılı olmak evinizin mutfağından geçmektedir.
Mutfakta Sağlıklı Beslenme Alışkanlığının Kazandırılması
Mutfağınızda sizinle birlikte yemek yapan, pişerken seyreden, onların lezzetlerine bakan çocuklarınızın evde pişen yiyeceklerden yeme hevesi oluşacaktır. Hele bir de kendi emeği varsa daha zevkli yiyecektir. Böylelikle onun sağlıklı gıdalar tüketmesini sağlayabilirsiniz. Çocuğunuzun tadına bakıp da yemek istemediği gıdaları onlara zorla yedirmeniz diğer gıdalardan da uzaklaşmasına neden olmaktadır. Sevmediği gıdalarda bulunan besin ve protein değerlerinin başka gıdalardan almasını sağlayabilirsiniz. Süt içmeyi sevmiyorsa yoğurt yedirebilirsiniz. Yoğurt sevmiyorsa peyniri sevdirebilirsiniz.
Mutfakta Çocukla Birlikte Kurulan İletişim
Çocuğunuzla iletişim kurmak için yeri gelir onunla oyun oynarsınız, yeri gelir birlikte vakit geçirmek için onu gezmeye götürürsünüz. Bunlar onunla bir şeyler yapmak, iletişim için yapılan hareketlerdir. Mutfakta anne, baba ve çocuk birlikte çok güzel iletişim kurabilirler. Birlikte pişirilen yemekler, sofranın hazırlanması, toplanması, masanın silinmesi, mutfağı toplamak gibi işler birlikte yapılırsa hem onun becerilerini artırırsınız hem de aranızdaki iletişimi çoğaltırsınız. Hatta bütün bunları bir oyuna da dönüştürebilirsiniz. O zaman çocuğunuz daha zevkli ve isteyerek mutfakta kendisinin yapması gerekenleri kabullenecek ve yapacaktır.
Birlikte birçok paylaşımların yapıldığı mutfak, çocukların kendilerini değerli gördükleri bir yerdir. Sevme ve sevilme duygusunu orada fark ederler. Önemsenme ve değerli olduğunu hissetme güdüsünü orada edinirler. O yüzden çocuğunuzun kendine güvenen ve ileride başarılı bir birey olmasını sağlayan mutfaktan onu uzak tutmayalım.
