Hızlı Erişim Başlıkları
5 Yaş Çocuk Gelişiminde Bilmediğiniz Her Şey
Çocuk sahibi olmak her anne ve babanın hayalini süslemektedir. Aynı zamanda büyük sorumluluk da gerektirmektedir. Çocukların gelişiminde her yaşın kendine özgü özellikleri vardır. Her yaşta çocuklar farklı gelişim özelliği gösterirler ve farklı davranışlar sergilerler. 5 yaşında bulunan çocukların önemli derecede gelişim özellikleri bulunmaktadır. Motor gelişiminden psikolojik ve sosyal gelişime, bilişsel gelişimden cinsel gelişime kadar pek çok alanda çocukların gelişim gösterdiği yaşlardan biridir. Bu yazımızda 5 yaşında bulunan çocukların gelişim özelliklerini ele alacağız.
Boy ve Kilo Gelişimi
5 yaşındaki çocukların değişim gösterdikleri en önemli durumlardan biri boy ve kilolarındaki değişimlerdir. Öyle ki artık bebeksi görünümlerinden çıkarak çocuksu hal almaya başlarlar. Bunda rol oynayan başlıca etmen ise vücutlarındaki yağ fazlalıklarını atmaları ve kaslarının gelişmesidir.
5 yaşındaki erkek ve kız çocuklarının boy ve kiloları farklılık gösterir. Kız çocuklarında ortalama kilo 18.2 kg civarında iken, erkek çocuklarında ise 18.7 kg civarında olmaktadır. Kız çocuklarının ortalama boyu 108 cm iken, erkek çocuklarında ortalama boy 109.5 civarında olmaktadır.
Cinsel Gelişim
Freud, çocukların gelişim evrelerini bilimsel temelli açıklayan önemli kuramcıların başında gelmektedir. 1905 senesinde ortaya attığı Psikoseksüel Gelişim Evreleri Teorisi, bu konuda önemli noktalara açıklama getirmektedir. Freud’un bu teorisine göre çocukların 5 yaşı “fallik dönem” olarak adlandırılmaktadır. Dönem içerisindeki kız ve erkek çocuklar kendi cinsel organlarını merak edebilir. Aynı zamanda karşı cinsin organı hakkında da merak besleyebilir ve bu merakını oyunlarla giderebilmektedir.
Yine bu yaşlarda çocuklar, bebeklerin anne karnında bulunan rahimde büyüdüğünü anlayacak kapasitede bulunmaktadır. Çocukların cinsellikle ilgili merakları bu dönemde uygun cümlelerle anlatılabilir. Özellikle kız ve erkek çocuklarının karşı cinsin organlarına duydukları merak için kitaplardan faydalanılabilir. Organların gösterildiği bir kitap edinerek uygun bir dille çocuklara bahsedilebilir. Çocukların cinsellik konusunda aşağılanmadan ve incitilmeden bilgi sahibi olması sağlanmalıdır. Aksi takdirde ileriki yaşlarda bu durum içine kapanık, utangaç çocukların yetişmesine neden olabilmektedir. Bu konuda alanında uzman çocuk gelişimcilerinden bilgi alabilirsiniz. Böyle bir şansınız yoksa da çocuklarda cinsellik eğitimi üzerine yazılmış güvenilir kaynaklara başvurabilirsiniz.
Kaba ve İnce Motor Gelişimi
5 yaş çocuklarında görülen kaba ve ince motor gelişimi, en önemli gelişim parçalarından biridir. Kaba motor gelişimi, çocukların büyük kaslarında meydana gelen gelişmeleri anlatmaktadır. Çocukların gövde kol ve bacak hareketlerine bağlı gelişimler kaba motor gelişimini işaret etmektedir. Kaba motor gelişimi desteklenen çocuklarda hoplama, zıplama, atlama gibi aktiviteler gelişmiştir. Bu gelişimi sağlıklı olan çocukların dengede durmayı başardıkları ve hareketlerini daha iyi kontrol altında tutabildikleri gözlenmektedir.
İnce motor gelişimi dendiğinde küçük kasların gelişimi ifade edilmektedir. Özellikle el ve parmaklar yardımı ile yapılan aktiviteleri işaret eder. Makas kullanarak kağıt kesme, boyama yapma, yazı yazma, takma ve sökme gibi değişik aktiviteler ince motor gelişimini sağlayan aktivitelerdir. 5 yaşındaki çocukların önceki yaşlarına göre parmak kasları daha da gelişmiş bulunmaktadır. Böylece çocuklar kıyafetlerini tek başlarına giyme çıkarmada, düğmelerini açma ve kapamada, fermuar indirme ve çekmede başarılı olabilmektedirler. Yine ayakkabı bağının bağlanması da ince motor gelişimi ile ilgili diğer gelişimi oluşturmaktadır.
5 yaş çocuklarında kaba ve ince motor gelişimine bağlı olarak görülebilecek değişimlere şunlar örnek verilebilir:
- Tek ayak yardımı ile öne doğru sıçrama, sıçrarken ayak değiştirebilme
- Sağ ve sol elini birlikte kullanabilme
- Dinlediği müziğe ayak uydurup dans edebilme
- Çizilen düz bir çizgi üzerinde başarılı şekilde yürüme
- Oyun oynarken kurallara uyma, sırasını bekleme
- Figürleri belirgin resimler yapma, gösterilen geometrik şekilleri resmetme
- Gösterilen harfleri ya da sayıları bilme ve çizme
Sosyal ve Psikolojik Gelişim
5 yaş çocuklarında önceki yaşlarına göre gelişim görülen diğer özellikler sosyal ve psikolojik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yaştaki çocuklar duygularını daha kolay ifade edebilmektedir. Sevdikleri, kızdıkları, üzüldükleri şeyleri daha kolay dile getirebilirler. Duygusal farkındalık dediğimiz olgu yavaş yavaş gelişse de ara sıra aşırılık gözlenebilir. Sadece kendilerinin değil çevresinde bulunan kişilerin de belli duygu ve düşüncelere sahip olduklarını anlayabilirler. Bu yaşta çocukların empati yetenekleri de gelişmeye başlamıştır. Annelerini ağlarken gören çocuklar kendileri de ağlayabilir.
Bu yaşta çocuklar, paylaşmayı öğrenmekte ve diğer akranlarıyla oyun oynamaktadır. Arkadaş seçimine başlayan çocuklar kendilerine benzeyen çocuklara yönelip 2 ya da 3 arkadaş edinirler. Bundan sonra da onlarla oynamak isterler. Anne ve babanın verdiği direktifleri yerine getirmeye özen gösterirler. Onları memnun etmek için çaba gösterirler.
Bu yaştaki çocukların oynadıkları oyunlar zenginleşmektedir. Aynı zamanda karmaşık bir hal almaktadır. Girdiği ortamlarda kendine özgü oyunlar bulmaya çalışır. Oldukça yaratıcı olan çocuklar, kafalarında bir şeyler tasarlama peşindedir. Davranışlarında duyarlılık ve dengelilik gözlenmektedir. Önceki yaşlara göre daha bağımsız davranışlarda bulunabilirler. Kendi yaşından küçüklere ve diğer canlılara karşı merhamet beslemeye başlamaktadır. Onlara karşı ilgili ve koruyucu davranır.
Dil Gelişimi
5 yaş çocuklarında dil gelişimi oldukça ilerlemiş bulunmaktadır. Öyle ki akıcı ve hızlı konuşma yapabilirler. Anlama kabiliyeti de gelişen çocuklar, işittiklerini doğru bir şekilde anlayıp tekrar edebilirler. Harflerden bazılarını söylemekte zorlansalar dahi söyledikleri açık şekilde anlaşılabilir. Gayet kibar ve dil bilgisine uygun cümleler kurabilmektedirler. Soyut kelimeler çocukların dünyasında henüz anlam kazanmamıştır. Kurdukları cümlelerde anlamını bilmedikleri soyut kelimeleri yersiz ve gereksiz olarak kullanabilirler.
Bu yaştaki çocuklar şarkı, bilmece, fıkra gibi dil gelişiminde önemli yere sahip aktiviteleri tekrar etmeyi severler. Kitapların çocukların gelişimi üzerinde etkisi bilinen bir gerçektir. Okuduğunuz kitaplar sayesinde çocuklarınızın kelime dağarcığı gelişme göstermektedir. Okumayı bilmeseler de sizin okumanızı taklit edip kendileri de okuyormuş gibi davranırlar. Bunu fırsata çevirip hikaye kitaplarındaki resimlere bakarak çocuğunuzun da bir hikaye türetmesini sağlayabilirsiniz. Böylece hayal dünyasının gelişimine katkı sağlamış olursunuz.
Bilişsel Gelişim
5 yaşındaki çocukların diğer yaşlardaki çocuklardan en önemli farklarından biri bilişsel olarak gösterdikleri gelişimdir. Bilişsel gelişime bağlı olarak çocuklar bu yaşta öğrendiklerini paylaşabilirler. Kendilerinden yaşça büyük ve küçük olanlara karşı sergiledikleri tutumlar bilişsel gelişimlerini göstermektedir. Yine davranışlarında sorumluluk da gözlemlenmektedir.
Bu yaşlarda çocuklar sınıflandırma ve gruplandırma yapmada yeterince gelişmemiştir. Bunun yanı sıra sayı ve ağırlık kavramları da tam oturmamıştır. Kimisi, çoğunluğu, bazıları gibi belirsiz sözcükleri kullansalar da ne anlama geldiklerini bilmezler. Soyut kavramları anlamaktan uzaktadırlar.
5 Yaşındaki Çocuğunuza Ev Ortamında Ne Tür İşler Yaptırabilirsiniz?
5 yaşındaki çocuklar ev ortamında basit ve gelişimi destekleyici işler yapabilmektedir. Önemli olan tehlike arz etmeyen işlerin yaptırılmasıdır. Çocuklara yaptırılabilecek işlerden biri küçük parça çamaşırların asılmasıdır. Kendini yormadan astıkları çamaşırlar ince motor gelişimini desteklemektedir. Kuruyan çamaşırların toplanması, havlu ve çorap gibi çamaşırların katlanması işini de yapabilirler. Mutfak ortamında çocukların gelişimini destekleyecek pek çok aktivite bulunmaktadır. Örneğin kek çırpmak, sofra kurmak, sofra kaldırmak gibi basit ve yorucu olmayacak şekilde yapılabilen aktiviteler bulunmaktadır. Çocuklar bu yaşta kendi yataklarını düzenleyebilirler. Odalarındaki oyuncakları toplayabilirler. Böylece ilerleyen yaşlarda sorumluluk sahibi olmaları için önemli bir adım atılmış olacaktır.