Çocuklar Hayali Arkadaş
Kucağımıza aldığımız ve büyümesine şahit olduğumuz bebeğimiz büyüyor, yürümeyi ve konuşmayı öğrendi. Üzerine titriyor, onun her türlü ihtiyacını karşılamaya çalışıyorsunuz. Anne baba olmanın en güzel tarafları kısa bir süre sonra yetişkin olacak bu nadide ruhun büyümesine eşlik etmek ve onu geleceğe hazırlamaktır. Dünyasına en yakın olduğumuz en müstesna insan evladımızdır. Onun eğitimi dünyadaki her şeyden daha önemlidir. Bu yüzden her türlü gelişim ve değişimini yakından takip ederiz.
Çocukların gelişimi için en fazla neye ihtiyacı var diye düşünsek arkadaş ihtiyacı çok üst sıralarda çıkar. Çocuklar anneye bağlı olduğu 2 yaşında genellikle yalnız oynarlar. 3 yaş ben dönemi diye bilinir ve 4,5 yaşa kadar süren sosyalleşmeyi öğrenme süreci devam eder. Hem kendi karakteri belirginleşmeye hem de doğru yanlış davranışları öğrenmeye devam eder. 3-5 yaş aralığında çocukların yarıdan fazlası hayali bir arkadaştan bahsetmekte onunla konuşmakta, oyunlar oynamakta ve onu ebeveynlerine ayrıntılı anlatmaktadır. Çocuk yalnızlıktan hayali arkadaş edinmez. Genellikle sosyal ve dışa dönük çocuklarda hayali arkadaş görülmektedir. Büyük olasılıkla okula başladığında ve belli arkadaşlar edinip oynamaya başladığında hayali arkadaş tatlı bir hatıra gibi kalır.
Hayali arkadaş nasıl karşılanmalı?
Çocuğumuzun gelişimi çok yakından takip ettiğimiz ve hiçbir anını kaçırmak istemediğimiz bir serüvendir. Kucağımızdan inmiş yürüyen, koşan, konuşan, sorular soran bir birey olmuştur. Artık konuşarak kendini ifade eden ve oyunlar oynayarak hayatımızı şenlendiren çocuğumuzla daha çok şey paylaşırız.
Bazen göz bebeğimiz olan çocuğumuzun oyun oynarken kendi kendine konuştuğunu fark ederiz. Kendi kendine konuşmakta ve kulak misafiri olduğumuzda ise susabilmektedir. Veya 3 yaşına gelen çocuğumuz bize ismi ile ve ayrıntılarıyla bir arkadaşından bahsediyor. Bu arkadaşını ondan başka hiç kimse görmüyor. Bazen kapıyı kapattığımızda dışarıda arkadaşım kaldı diyor, ışığı kapattığımızda arkadaşının korktuğunu ve kapatmamızı istemediğini söylüyor, hatta boş sandalye veya koltukta o oturduğu için kimseyi oturtmuyor. Bu şekilde sıraladığımızda çok endişe verici bir durum gibi görünse de aslında bu çok normal durum.
Çocuğunuzun hayal gücü hızla çalışmakta ve hayali arkadaş üretmekte. Bu durum 10 da 7 gibi yüksek bir rakamla çoğumuzun karşılaştığı oldukça normal bir olaydır. Endişe etmek gereksizdir. Çocuğumuzun sağlıklı bir hayal dünyası ve kendini farklı şekillerde ifade etmeye çalışan hiç bitmeyen bir enerjisi ve merakı var. Genellikle kardeşi olmayan yalnız büyüyen çocuklarda daha fazla görülmekle beraber bu bir problem olarak değerlendirilmemelidir. Hayal gücü güçlü olan çocuklar bazen bir oyuncağı veya izlediği bir karakteri ama genellikle de kendisi yaşlarında olduğunu anladığımız tamamen kendi uydurduğu bir hayali arkadaş edinir. Bu hayal gücünün genişliğin ve çocuğun sağlıklı gelişiminin bir göstergesidir.
Hayali arkadaştan bahseden bir çocuk asla onun gerçek olmadığına ikna edilmeye çalışmamalıdır. Yapacağınız en doğru şey oyuncaklara karakter verme oyunu gibi bir oyun şeklinde ayrıntılı özellikleri öğrenilip oyuna dahil olmalısınız. Çocuğunuzun onu hangi ortamlarda yanına aldığına ve bahsettiğine dikkat edin. Eğlenceli bir oyun olmasını sağlayın.
Çocuklar bazı durumlarda hayali arkadaşlarına kendi kabahatlerini veya isteklerini yükleyebilirler. Böyle bir durum çocuksu ve masumcadır. Mesela kırılan bir kurabiye kavanozunu arkadaşı kırmıştır. Veya izin almadan dolaptan çikolata alıp yemiş olabilir. Bazı ebeveynler çocuğunun yalan söylediğini zannetmektedir ama bu yaş grubu çocuklar hayal ve gerçek arasındaki farkı ayırt edemeyebilir. Bu onların oyun oynarken hayallerinin genişliğini ve kendilerini farklı şekillerde ifade etmek isteğinin dışavurumudur. Korku, fobi, bastırılmış herhangi bir duygusu varsa dışa vuracaktır. Bütün ayrıntıları ile tarif edebildikleri bir hayali arkadaş edinirler ve onunla oyun oynarlar konuşurlar. Bazen değişken ve tutarsız ama genellikle ismi konulmuş ve özellikleri belli bir arkadaştır. Bazı çocuklar her seferinde yeni bir hayali arkadaş edinirken bazıları uzun bir süre aynı hayali arkadaşla oynar. Genellikle 7 yaşından sonra kendiliğinden hayali arkadaşını bırakacaktır. İstisna olarak 10- 12 yaşına kadar devam eden çocuklar da olmaktadır. Çok normal bir durum olduğunu bilin ve oyunun tadını çıkarın.
Hayali arkadaşın faydaları nelerdir?
Hayali arkadaş çocuğumuzun dünyasında neler olduğunu öğrenmek için büyük bir fırsattır. Bizi dahil etmediği ve genellikle yalnız kaldığında hayali arkadaşı ile oynayacaktır. Tamamen kendi iç dünyasını kendisi ve hayali arkadaşı olarak canlandırır. Onda istediği özellikleri veya kendisinin yapamadığı şeyleri yaptırabilir. İç sesimizde kendimizle yaptığımız konuşmaları o hayali arkadaşı ile yapar. Anne babalar bu durumu bazı davranışları eğitmek için kullanabilir.
Çocuğun yanlış davranışlarını direk kendisine söylemek tepki oluştururken hayali arkadaş üzerinden kötü davranışlar zararsızca anlatılabilir. Yapmasını istemediğiniz bir hareketin sizde oluşturduğu olumsuz tepkiyi hayali arkadaşa gösterebilirsiniz. Mesela yemesini istediğiniz sağlıklı bir besini övebilir veya parmak emme gibi bir davranışı hayali arkadaşa yaptırarak vazgeçirebilirsiniz.
Çocuğunuzun eksikliğini hissettiği bir duygu varsa hayali arkadaşında bunu bulabilirsiniz. Kesinlikle endişe etmeyin ve her şeyi oyunla öğrendiğini unutmadan çocuğunuzun gelişimine olabildiğince destek olun.
Hayal gücü geniş çocuklar sıkılmazlar ve etraflarındaki yetişkinlere bağlı kalmazlar. 4 yaştan sonra sosyalleşmeye başlayan çocuklar karşılaştıkları zorlukları hayali arkadaşla canlandırarak aşabilirler. Bu yönde sosyalleşmesine de fayda sağlayacaktır.
Neticede bu bir oyundur bunu unutmayın ve oyuna dahil olmanın yollarını arayın, sofranıza bir tabak koyun ve çocuğunuzun masum ve eğlenceli dünyasında her şeyini paylaştığı ebeveynleri olun.
Hayali arkadaşta nelere dikkat edilmelidir?
Çocuklar genellikle kendi özelliklerini taşıyan ve günlük hayatta kendilerine eşlik eden, bazen kendilerinin yapamadığı şeyleri yapabilen bir hayali oyun arkadaşı edinirler. Ama çocuğu korkutan, insanüstü özellikleri olan veya aşırı bağlanılmış bir hayali arkadaşı varsa bir uzmana danışmakta fayda vardır.
Hayali arkadaş çocuğu yalnızlaştırıyor ise başka arkadaşları veya oyun grupları ile bir araya getirerek sosyalleşmesi sağlanmalıdır.
Çocuk sinirli davranışlar gösteriyorsa ve hayali arkadaşı ile kendisine veya başkasına zarar verme söylemi varsa yine uzmanla görüşülmeli ve problem halledilmelidir.
Çocukların hayal dünyasında yarattığı bu durum onu gerçek hayattan koparmamalı, gerçek hayata hazırlamalıdır. Ebeveynlerin dikkati ile sağlıklı oyunlar oynayarak sağlıklı yetişen çocuklar hepimiz için güzel bir gelecek demektir.
