[VucutKanHacmiHesapla]
Kan Nedir? Nelerden Oluşur?
Kan, damarlar içinde dolaşarak tüm doku ve organlara oksijen ulaştıran yaşamsal sıvıdır. Kan plazma ve eritrositten oluşur. Kanın Latince ismi Hema, bu bilim dalıyla uğraşan doktorlara Hematolog denir.
Plazma: Kanda bulunan hafif sarımsı sıvı bölümdür. Su, tuz, protein, glikoz, lipit ve hormonlardan oluşur. 1 tüp kanın %55’i plazmadır.
Eritrosit: Kandaki Eritrosit (RBC) alyuvar sayısıdır. Dokular ve akciğerler arasında oksijen ve karbondioksit taşıma görevi vardır. 1 tüp kanın %45’i eritrosittir.
Vücut Kan Hacminin Önemi
Kan, vücudun tüm doku ve organlarına gerekli oksijen, besin, su, tuz, glukoz ve proteinleri taşıyan sıvı ve hücrelerden oluşan yapıdır. Kan miktarında azalma meydana gelirse belli organlar yeteri kadar beslenemez, zayıflar hatta hayati işlevlerini kaybeder. Kan hacmi azalırsa başta demir eksikliği olmak üzere pek çok hastalığın başlıca nedeni olabilir. Böyle durumlarda kan yapıcı doğal bitki ve besinlerle beslenerek kan miktarı çoğaltılmalıdır.
Özellikle kadınlarda adet döneminde kan kaybı yaşandığı için bu dönemlerde kan yapıcı gıdalar erkeklere oranla 10 kilo kalori daha fazla tüketilmelidir. Ancak bu dönemde vücudun ihtiyacı olan kan ve enerji miktarını çikolata şeker ve karbonhidrat yiyerek kapatmak çok yanlıştır. Bu gıdalar kan yapmadığı gibi kilo alımına sebep olarak vücuda daha fazla yük getirir. Bu nedenle özellikle bol bol taze meyve ve yeşillik olmak üzere çiğ sebzeler tüketilmelidir.
Çocuklarda Vücut Kan Hacmi Hesaplama
Çocuk ve yetişkinlerde genel teorilere göre boy ve kilo baz alınarak vücut kan hacmi hesaplanır. Prematüre yeni doğanda kilogram başına yaklaşık total kan hacmi 90-105 mililitredir. Zamanında doğan ve prematüre olmayan yeni doğanda total kan hacmi kilo başına 80-90 mililitredir. 3 aylıktan büyük çocuklarda total kan hacmi kilo başına 70-75 mililitredir. Ergenlik dönemi ve sonrasında kız ve erkek çocuklarda oran değişir. Kız çocuklarda total kan hacmi kilo başına 60 mililitre, erkek çocuklarda ise 65 mililitredir.
Total Kan Hacmi Hesaplama / Gilcher Formülü
Gilcher formülü ismini Alman hematolog Gilcher‘den almıştır. Kendisi kadın ve erkekte ayrı ayrı 5 ve beşin katsayılarına göre bir standarta bağlamıştır. Bu sayıların kişinin kilosuyla çarpılmasıyla vücut kan hacmi hesaplanır.
- Şişman Erkek, 60 × vücut ağırlığı = kan hacmi
- Zayıf Erkek, 65 × vücut ağırlığı = kan hacmi
- Normal Erkek, 70 × vücut ağırlığı = kan hacmi
- Kaslı Erkek, 75 × vücut ağırlığı = kan hacmi
Kadınlarda oran daha farklıdır. Dört kategoriden hangisine uygun iseniz vücut ağırlığınızı kilo cinsinden belirtilen sayı ile çarpın, sonuç mililitre cinsinden vücut kan hacmini verecektir.
- Şişman Kadın, 55 × vücut ağırlığı = kan hacmi
- Zayıf Kadın, 60 × vücut ağırlığı = kan hacmi
- Normal Kadın, 65 × vücut ağırlığı = kan
- Kaslı Kadın, 70 × vücut ağırlığı = kan hacmi
Total Kan Hacmi Hesaplama / Nadler Formülü
Formülü bulan kişi Nadler’dir. Kendisi kişinin cinsiyeti, boyu ve ağırlığını baz alarak total kan hacmini hesaplamıştır. Bu formülde boy inç olarak ağırlık ise kilo ile değil pound olarak yazılmaktadır.
H= boy (inç) W= ağırlık (pound)
Erkek Vücut Kan Hacmi =
(0.006012xH³)+(14.6xW)+604
Kadın Vücut Kan Hacmi=
(0.005835xH³)+(15xW)+183
Sağlık kuruluşlarındaki aferez cihazları bu formüle göre hesaplama yapar. İşlem sonucunda mililitre cinsinden total kan hacmi çıkar.
Erişkinlerde Kandaki Plazma ve Eritrosit Hacmi Hesaplama
Erişkin insandan alınan bir tüp kanın %55’i plazma ve %45’i eritrositten oluşur.
Total Plazma Hacmi = (1-Hct) × Total Kan Hacmi
Total Eritrosit Hacmi = Htc × Total Kan Hacmi
Plazma Değişim İşleminde Miktar Hesaplama
Bir mililitre kanda bulunan plazmanın ağırlığı 1, 025 gramdır. 1 litre kanın %4’ü albumin olacak biçimde hesaplanır.
Örnek Hesaplama 1
68 kilo ve 1.72 boyda erkek için
68 (kişinin ağırlığı) × 70 (Gilcher’e göre normal erkek değeri)
= 4760 ml (Gilcher)
= 4596 ml (Nadler)
Kandaki total eritrosit hacmi: 1904 ml
Kandaki total plazma hacmi: 2856 ml
Örnek Hesaplama 2
60 kilo ve 1.68 boyda kadın için
60 (hasta ağırlığı) × 65 ( Gilchere göre normal kadın değeri)
= 3900 ml (Gilcher)
= 3820 ml (Nadler)
Kan hacmi düştüğünde kan organ ve dokuları yeteri kadar besleyemez, kendinizi halsiz ve yorgun hissedersiniz. Bu duruma mahal vermemek için vücudun ihtiyacı olan protein, vitamin, mineral, karbonhidrat ve sağlıklı yağlarla dengeli ve yeterli beslenilmelidir. Ayrıca günlük su alımı ve sıvı tüketimi yeterince olmalıdır. Sağlıklı beslenmeye dikkat edilirse ve besin gruplarından çeşitliliğe göre yemeye dikkat edilirse vücut kan hacmi yükselir. Kandaki plazma ve eritrosit hacmi yükselerek bağışıklık sistemini kuvvetlenir ve hastalıklara yakalanma ihtimali azalır.
