Preeklampsi olarak da bilinen gebelik zehirlenmesi, yalnızca gebeliğe bağlı olarak görülen ve nedeni tam olarak bilinemeyen bir hastalıktır. Dünya çapındaki gebeliklerin %5 ila %14’ünde görülür. Genelde gebeliğin 20. haftasından sonra görülmeye başlanır. Vücutta yaşanan aşırı su tutulumundan dolayı damar yatağında bozulma oluşur. Oluşan bu bozulma rahim yatağındaki ince arterlerin daralmasına sebep olur ve bu nedenle plasenta bebeği beslemekte zorlanır. Aynı bozulmadan dolayı damarda kalması gereken sıvının büyük bir bölümü damar dışına çıkar ve bu da gebenin fazla kilo almasına ve ödeme sebep olur. Tedavi edilmediği takdirde hem anne hem de bebek için ciddi komplikasyonlara hatta beyin kanaması, kalp yetmezliği, pıhtılaşma bozukluğu, akciğer ödemi ve böbrek yetmezliği gibi rahatsızlıklarla beraber ölüme yol açabilir. Bebekte gelişme geriliği görülebilir.
Gebelik Zehirlenmesinin Nedenleri
Gebelik zehirlenmesi, nedeni kesin olarak bilinmemekle beraber çoğu uzmanın plasenta gelişimiyle ilgili bir sorun olduğunda hemfikir olduğu bir rahatsızlıktır.
Gebelik başlangıcında plasentayı besleyebilmek için yeni kan damarları gelişir. Gebelik zehirlenmesi görülen anne adaylarında bu damarlar gelişmez. Bunun sebebi tam olarak bilinmemekle beraber aşağıdaki faktörler etkili olabilir:
- Rahime yetersiz kan akışı
- Kan damarlarında görülen hasar
- Bağışıklık sistemi zayıflığı
- Genetik faktörler
Gebelik Zehirlenmesi Belirtileri
- Yüksek tansiyon
- Bilinç bulanıklığı
- Ödem
- Vücutta sararma
- Karın ağrısı
- Halsizlik
- Görme bozukluğu
- Karın ağrısı
- Ani mide bulantısı ve kusma
- Fazla ve ani kilo alımı (gebelikte alınan normal kilolarla karıştırılmamalıdır.)
- Az idrara çıkma
- İdrarda protein görülmesi
- Kandaki trombosit seviyesinin azalması
- Unutkanlık
- Karaciğer fonksiyonunun bozulması
- Bebek hareketlerinin azalması belirtilerden bazılarıdır. Ancak gebelik zehirlenmesi gebelik sürecinde hiç belirti göstermeden de ilerleyebildiği için gebelik kontrollerini aksatmamak gerekir. Belirtilere sara nöbetlerinin eklenmesi eklampsi olarak adlandırılır. Bu nöbetler beyin ödemi gelişmesiyle başlar.
Risk Taşıyan Durumlar
Bazı gebelikler gebelik zehirlenmesi için daha fazla risk taşıyabilir. Bu durumlar aşağıdaki gibidir:
- İlk gebelikler
- Obezlik
- 18 yaşından küçük ve 35 yaşından büyük hamilelikler
- Gebelik şekeri veya gizli şeker
- Tip 1 Diyabet
- İkiz ya da çoğul gebelikler
- Önceki gebeliklerinde hipertansiyon sorunu yaşamış olanlar
- Ailede ya da önceki gebelikle gebelik zehirlenmesi öyküsü olması
- Kronik böbrek rahatsızlığı olan gebeler
- Dört ve üzeri sayıda doğum yapmış olanlar
- Gebeliği boyunca dinlenme fırsatı bulamayan ve çok çalışan gebelerde de ortaya çıkma riski yüksek olabilir.
Tanı Yöntemleri
Gebelik zehirlenmesi tanısı için gebenin öyküsünün çok iyi alınması çok önemlidir. Şüphelenilmesi durumunda tam kan sayımı, karaciğer enzim testleri, serum kreatinin, ürik asit değerleri ve idrar testleri ile tanı konulabilir.
Rutin muayenelerde idrarda fazla albümin görülmesi gebelik zehirlenmesi tanısı için yeterli olabilir.
Tedavi Yöntemleri
Gebelik zehirlenmesi tedavisi anneye doğum yaptırmaktır. Ağır olmayan gebelik zehirlenmelerinde anne ilaçlar yardımıyla ve ve tıbbi bakım altında tutularak 37. haftanın sonuna kadar takip edilebilir. Ağır gebelik zehirlenmelerinde ise 34. haftayla beraber doğumun gerçekleştirilmesi gerekebilir.
Gebeliğin 12.-16. haftaları arasında risk taşıyan gebelerde, doktor gözetiminde, düşük dozda kullanılan aspirinin belirtileri hafiflettiği ve bebeklerde gelişim geriliğini azalttığı bilinir.
Risk grubunda olan gebelere kalsiyum ve magnezyum tavsiyesi yapmak yararlı olabilmektedir. Yüksek tansiyonu ve ödemi azaltmak amacıyla az tuzlu ve yüksek proteinli diyetler uygulanabilir.
Her hastalıkta olduğu gibi gebelik zehirlenmesinde de erken tanı çok önemlidir.
Gebelik Zehirlenmesi Tekrarlanır mı?
- İlk gebeliğinde gebelik zehirlenmesi yaşayan bir annede, sonraki gebeliğinde preeklampsi yaşama riski %10 seviyesindedir. Bu seviye, ilk gebeliğinde ağır gebelik zehirlenmesi yaşayanlarda %20 seviyesine çıkabilir.
- Aynı babadan olan sonraki hamileliklerde gebelik zehirlenmesi riski azalırken farklı babadan olan hamileliklerde bu risk artabilir.
- İkiz gebelikler gebelik zehirlenmesinin tekrarlanmasında risk taşır.
- Anne adayının kilo vermesi, gebelik zehirlenmemesinin tekrar yaşanmaması için önemli bir faktördür.
- Dengeli beslenmek, düzenli uyumak, stresten kaçınmaya çalışmak ve kilo seviyesini normal düzeyde tutmak gebelik zehirlenmesinin tekrarını önleyebilir.
